Over de hele lengte van de toekomstige Rottemerentunnel in het Lage Bergse Bos zijn bomen gekapt. Vleermuizen gebruikten die bomen om zich te oriënteren. Vleermuisschermen moeten de functie van de bomen opvangen, en dat is gelukt. Ecoloog Jeroen Demmer vertelt erover. 

Vleermuizen bewegen zich voort door geluid te maken. De bomen weerkaatsen dat geluid, zodat de vleermuizen weten waar ze vliegen. Jeroen: ‘Veel vleermuissoorten vinden het moeilijk om grote kale vlakten over te steken, zonder oriëntatiepunten. De plek van de tunnel moeten ze echter wel oversteken om van hun verblijfplaatsen op de plek te komen waar ze foerageren (voedsel zoeken). En we zijn ook wettelijk verplicht om maatregelen te nemen. Daarom hebben we vleermuisschermen neergezet, lange palen waar we brede steigerdoeken aan bevestigd hebben.’

Monitoring

Toen alle bomen nog stonden, hadden de vleermuizen allerlei mogelijkheden om het tracé over te steken, nu zijn de nieuwe routes beperkt tot de schermen. ‘Van die routes wordt wel goed gebruikt gemaakt’, weet Jeroen. ‘Tijdens monitoring is goed te zien dat voornamelijk de kleinere vleermuissoorten, zoals de gewone en ruige dwergvleermuis, de schermen volgen om ons werkterrein over te steken. De vleermuizen zoeken hun voedsel, allerlei insecten, vliegen en muggen, in een vrij groot gebied. Het grootste gedeelte van dit gebiedt ligt voor de vleermuizen aan de andere kant van ons tracé, in het Lage en Hoge Bergse Bos. Door de schermen hebben vleermuizen nog steeds toegang tot dit gebied.’

Jeroen weet ook hoe wordt onderzocht of de vleermuizen gebruikmaken van de routes. ‘Daarvoor gebruiken we een batdetector. Met dat apparaat vangen we de geluiden op. Normaal is dat geluid niet hoorbaar voor mensen, maar door dat apparaatje wel. Zo kunnen we goed bepalen wat voor vleermuizen er zijn, en waar ze vliegen.’  Het is voor Jeroen moeilijk in te schatten hoeveel vleermuizen er in het gebied zitten, maar als je kijkt naar de waargenomen vliegbewegingen langs de schermen, zijn het zeker 200 dieren die er elke nacht gebruik van maken. ‘Dat zijn hoge aantallen vleermuizen langs de schermen, en daar zijn we heel blij mee!’

Werkzaamheden

Nu de werkzaamheden volle bak zijn opgestart, worden de schermen en de dieren extra in de gaten gehouden. Elke maand wordt er een inventarisatie gemaakt. ‘We controleren of de schermen nog goed functioneren door aantallen te tellen en te kijken of de schermen bijvoorbeeld niet kapot waaien.’ Ook voor nachtwerkzaamheden is extra aandacht, weet Jeroen. ‘We zorgen ervoor dat er altijd ruim voldoende oversteeklocaties zijn die niet verstoord worden bij nachtelijke werkzaamheden.’

Vleermuiskasten

In het Lage Bergse Bos zijn eerder een vijftigtal vleermuiskasten gehangen. In de scheuren en kieren van bomen verbleven vleermuizen. Omdat die bomen gekapt werden, verdwenen ook verblijfplaatsen en toekomstige verblijfplaatsen. Dat is opgelost door de kasten. Jeroen: ‘Die kasten hebben we in de buurt van de schermen gehangen, zodat deze gemakkelijk gevonden worden door passerende vleermuizen. Ook hier zien we al hele positieve resultaten, relatief veel kasten (11) waren na één seizoen al in gebruik genomen.’

Als de werkzaamheden straks zijn afgerond, worden grote bomen teruggeplaatst op de plek waar nu de schermen staan. Door die aaneengesloten structuur kunnen de vleermuizen de weg weer vinden zonder de schermen. De kasten blijven wel nog even hangen, want er zitten niet meteen grote scheuren in de bomen waar de dieren in kunnen verblijven.